زخم معده، نوعی بیماری است که سبب به وجود آمدن زخم در مفصل معده میشود. از آنجا که زخم های گوارشی می توانند روی روده کوچک هم ایجاد شوند، ممکن است این زخم ها به همین عضو (روده کوچک) منتقل گردند. بر اساس تحقیقات انجمن متخصصان معده و روده آمریکا، در جهان حدود 4 میلیون نفر به زخم معده دچار هستند. همچنین از هر 10 نفر، یک نفر به زخم معده دچار خواهد شد.
آنچه در ادامه می خوانید:
زخم معده چیست؟
زخم معده یا بیماری که به اصطلاح پزشکی اولسر پپتیک (Peptic ulcers) شناخته میشود، بیماری شایع در میان انسانها است که به جنسیت بستگی ندارد و میتواند موجب بروز آسیب های جدیتر شود. دلیل به وجود آمدن زخم معده در انسان را میتوان آسیب خوش خیم به مخاط و زیر مخاط دستگاه گوارشی دانست.
در گذشته زخم معده را مشکلی گوارشی در اثر ازدیاد اسید معده تلقی میکردند اما امروزه این بیماری دلیل علمی تر با عنوان رشد و تکثیر بی رویه باکتری های هلیکوباکتر پیلوری دارد. از این رو درمان زخم معده توسط داروهای آنتی بیوتیک و ضد باکتری انجام میشود. شیوع زخم معده از فردی به فرد دیگر 6 تا 15 درصد است. البته اسید معده در افزایش فرسایش دیواره معده و افزایش رشد باکتریها بی تأثیر نیست.
زخم معده در حالت عادی می تواند بسیار کم خطر باشد اما اگر توجهی به آن نشود، مشکلات جدی را ایجاد خواهد کرد. در ادامه درباره زخم معده بیشتر بخوانید.
زخم معده عنوان بیماری است که این روزها در میان مردم بسیار به گوش میرسد و نگرانی ها در مورد آن افزایش یافته است؛ اما آیا زخم معده میتواند همه گیر و شایع باشد یا سبک زندگی افراد است که تعیین میکند آیا احتمال بروز زخم معده وجود دارد یا نه؟ راه پیشگیری از زخم معده چه میتواند باشد؟ در ادامه توضیح داده ایم.
زخم معده و روش های درمان
انواع زخم معده
زخم ایجاد شده در معده، بر اساس به محل آسیب مخاطی به انواع مختلفی تقسیم میشود که دارای سه نوع کلی است:
- زخم دیواره معده: زخم گوارشی که دقیقاً دیواره معده را درگیر کرده و موجب ایجاد زخم و ناراحتی در خود معده میشود.
- زخم مری: اگر باکتری ها فعالیت شدید در دهانه ورودی غذا به معده داشته باشند، موجب آسیب رسیدن به بافت دهانه معده یا مری خواهند شد که به زخم مری مشهور است.
- زخم دوازده یا اثنی عشری: زخم اثنی عشری بر خلاف زخم مری، در قسمت خروجی غذا از معده ایجاد میشود. اگر زخم در ورودی غذا به روده و اثنی عشر باشد به زخم دوازده شناخته میشود.
علت زخم معده چیست؟
شایع ترین علت زخم معده، عفونت با هلیکو باکتر پیلوری و مصرف طولانی مدت برخی داروها مانند آسپرین و ناپروکسن سدیم است. زخم معده با دنبال کردن علل زیر نیز میتواند رخ دهد:
- استرس؛
- خوردن غذاهای پر اسید؛
- داروهای تجویزی برای آرتروز؛
- مصرف زیاد فست فود ها؛
- استفاده از دارو های ضد بارداری؛
- سابقه خانوادگی؛
- داشتن سن بالای 50؛
- مصرف الکل؛
- مصرف سیگار، توتون و تنباکو؛
- مصرف غذاهای تند؛
- داشتن بیماری کبد، کلیه ها و ریه.
علائم و نشانه های زخم معده
علائم زخم معده چیست؟
شایع ترین علامت زخم معده را میتوان سوزش در نواحی بالای ناف تا زیر قفسه سینه و در شدت های مختلف دانست. در برخی موارد شدت این درد میتواند شما را از خواب نیز بیدار کند. البته در مواردی که زخم آنچنان بزرگ و حاد نباشد علائم خاصی مشاهده نمیشود؛ اما دلایل به وجود آمدن زخم معده چه میتواند باشد؟
تعدادی از علائم زخم معده، به معده مرتبط است. شدت این علائم به شدت زخم بستگی دارد. 10 علامت مهم و شایع زخم معده را در زیر می بینید:
- درد یا سوزش معده بین وعده های غذایی یا در شب؛
- سوزش سر دل؛
- تهوع یا استفراغ؛
- از دست دادن اشتها؛
- مدفوع تیره یا سیاه؛
- خونریزی؛
- کاهش وزن؛
- درد شدید در شکم؛
- کم خونی؛
- احساس خستگی؛
اگر علائم زخم معده دارید، با پزشک خود مشورت کنید ، اگرچه ناراحتی ممکن است خفیف باشد، اگر درمان نشوند، می توانند زخم ها را بدتر کنند و زخم خونریزان می تواند تهدید کننده زندگی باشد.
عوارض زخم معده
عوارض زخم معده در صورت عدم درمان
زخم های معده درمان نشده و علائمی که به آنها بی توجهی شده است در طول زمان میتوانند منجر به عوارض شدیدتری شوند که در صورت مشاهده و وجود آنها می بایست به پزشکی که زودتر باید شما را ویزیت میکرد، مراجعه کنید:
سوراخ شدن معده
سوراخ شدن معده به علت پیشرفت زخم معده و نابودی کامل سلول های جداره معده به وجود می آید و در اثر آن عفونت ایجاد میشود. نشانه اصلی زخم معده بروز درد ناگهانی در معده است.
خونریزی داخلی
زخم های معده در مواردی به شدت افزایش یافته و موجب بروز خونریزی داخلی در بیمار میشود. علائم ناشی از خونریزی داخلی میتواند سرگیجه، مدفوع تیره رنگ و کاهش غلظت خون باشد.
بافت اسکاری
اسکار نوعی بافت سخت است که پس از هر گونه آسیب به پوست و اندام های مختلف تشکیل میشود و عمدتاً به همان صورت باقی میماند. این اسکار اگر در معده به وجود آید، موجب کاهش فضای دهانه و حجم معده میشود که مشکلات بلع به وجود می آورد. از نشانه های اسکار معده، استفراغ و کاهش وزن است.
هر سه عارضه، باید جدی تلقی شود و برای مواردی نیاز به جراحی وجود دارد. اگر علائمی که در ادامه مشاهده میکنید را تجربه کرده آید به پزشک خود حتماً اطلاع دهید:
- درد ناگهانی بسیار شدید در معده؛
- احساس خفگی شدید یا سرگیجه که میتواند ناشی از کاهش سطح خون باشد.
- خون در مدفوع؛
- سفتی در ناحیه شکمی؛
- درد شکمی که با راه رفتن تشدید و با نشستن بهبود پیدا میکند.
تشخیص زخم معده
روش‌های تشخیص زخم معده
تشخیص و درمان زخم معده، بستگی به شدت زخم معده شما دارد. پزشک شما با نگاه کردن به علائم و بررسی دارو های مصرفی شما، اولین مرحله از تشخیص را انجام میدهد. برای مثال از شما علائمتان و اینکه چه دارو های نسخه دار و بدون نسخه ای مصرف میکنید را میپرسد.
در ادامه نیز از روش های زیر برای تشخیص کامل بیماری استفاده می کنند:
- مایع باریم: شما یک مایع سفید باریم را میخورید. این مایع سبب شفاف سازی تصویر دستگاه گوارش شما در تشخیص میشود. سپس پزشک شما، به وسیله اشعه ها، معده و روده کوچک شما را مشاهده میکند.
- ندوسکوپی: یک لوله نازک از دهان به سمت معده و روده کوچک میفرستند که برای تشخیص زخم و التهاب های این اعضا به کار میرود.
- بیوسپی آندوسکوپی: قسمتی از معده یا روده را به عنوان نمونه بر میدارند تا در آزمایشگاه مورد تجزیه و تحلیل قرار دهند.
پیشگیری از زخم معده
روش‌های پیشگیری از زخم معده
برای جلوگیری از تمام بیماری های گوارشی از جمله زخم معده، باید رژیم غذایی خود را اصلاح کرد. رژیم غذایی با گوارش ارتباط مستقیم دارد. اما به صورت کلی 7 عامل پیشگیری از زخم معده در زیر آمده است:
اصلاح رژیم غذایی
برای جلوگیری از زخم معده، باید در رژیم غذایی خود، از میوه جات و سبزیجات تازه استفاده کنید. غذا های دارای فیبر بالا را بخورید و از مصرف فست فود ها خودداری کنید. از خوراکی های زیر برای تولید بیشتر باکتری های سالم استفاده کنید:
- کلم بروکلی، گل کلم، کلم و تربچه؛
- سبزیجات برگی مانند اسفناج؛
- خوراکی های غنی از پروبیوتیک مانند: ماست و نارگیل؛
- سیب؛
- توت فرنگی، تمشک و زخال اخته؛
- روغن زیتون؛
- استفاده از عسل؛
عدم مصرف الکل
مصرف الکل باعث بروز انواع بیماری ها از جمله زخم معده می شود. بهتر است مصرف الکل را محدود کنید و در نهایت کنار بگذارید.
نوشیدنی های مضر را بشناسید
چای داغ و جوشیده، قهوه و نسکافه را اصلا ننوشید. همچنین از مصرف نوشیدنی های گاز دار مانند نوشابه ها به شدت خودداری کنید. اینها قاتل معده شما هستند!
از آب غافل نشوید
سعی کنید در روز 8 لیوان آب را بنوشید. این آب سبب میشود که اسید معده تان متعادل شده و از بروز زخم معده پیشگیری میکند.
معده خود را خالی نگذارید
گرسنگی بیش از حد و خالی بودن معده، میتواند زمینه ساز زخم معده شود. سعی کنید تحت هیچ شرایطی گرسنه نمانید.
ادویه جات نخرید
از مصرف ادویه های تند و سنگین مانند: زنجبیل، میخک و خردل به شدت پرهیز کنید و غذاهای خود را تند نکنید.
شرایط روحی خود را حفظ کنید
از وارد ساختن هر گونه استرس و مشغله ذهنی به خود، دوری کنید. این نوع مشغله ها و استرس ها، میتوانند آسیب های جبران ناپذیری بر بدن شما داشته باشند.
درمان زخم معده
زخم معده بر اساس انواع مختلفی که دارد میتواند درمان های گوناگونی داشته باشد. اگر تست های بالینی در بدن شما، نشانه هایی از غلظت زیاد باکتری پیلوری داشته باشد پزشک برای شما درمان کنترل رشد باکتری را تجویز خواهد کرد. در این درمان به شما ترکیبی دارویی به مدت بیش از دو هفته داده میشود که می بایست آن را به صورت مداوم مصرف کنید. (1)
داروها شامل آنتی بیوتیک برای کنترل رشد و نوعی کاهش دهنده اسید معده است. مصرف این داروها ممکن است عوارض مختلفی از خود بروز دهد که از جمله آنها اسهال و ناراحتی معده ناشی از مصرف آنتی بیوتیک است. اگر این علائم با گذر زمان بهبود نیافت و شما مشکلات حادتری تجربه کردید، می بایست آن را به پزشک گزارش کنید.
اگر نشانه هایی از رشد باکتری در بدن و معده شما وجود نداشته باشد، پزشک درمان کاهش اسید معده را پیش خواهد گرفت. در این روش با استفاده از درمان دارویی میزان اسید معده شما کنترل میشود تا از پیشرفت زخم در نواحی مختلف جلوگیری شود. طول مدت درمان میتواند تا هشت هفته نیز طول بکشد.
در این درمان از داروهایی به مانند راینیتیدین یا فاموتیدین استفاده میشود که اسید و درد معده را فروکش میکنند. البته این داروها در ایران به صورت نسخه ای فروخته میشود و شما برای تهیه آنها نیاز به دستور پزشک دارید. همچنین ممکن است پزشک به شما محلولی برای پوشاندن دیواره معده برای جلوگیری از اسیدی شدن آن نیز تجویز کند.
زمان مراجعه به پزشک
اگر فکر می کنید زخم معده دارید، با پزشک خود تماس بگیرید ، می توانید درباره علائم و گزینه های درمان خود صحبت کنید. مهم است که از زخم معده مراقبت شود، زیرا بدون درمان زخم ها می توانند باعث:
- خونریزی از محل زخم که می تواند تهدید کننده زندگی باشد،
- نفوذ، هنگامی رخ می دهد که زخم از طریق دیواره دستگاه گوارش و به یک عضو دیگر، مانند پانکراس میرود.
- سوراخ، هنگامی رخ می دهد که زخم ها باعث سوراخ در دیواره دستگاه گوارش می شود.
- انسداد در دستگاه گوارش، که ناشی از تورم بافت های ملتحمه است.
سخن پایانی
درباره علت و علائم درمان معده توضیح دادیم، اگر هر کدام از این علائم را دارید حتماً به پزشک مراجعه کنید. در این مطلب سعی کردیم توضیحات کاملی درباره زخم معده در اختیار شما قرار دهیم، اما نباید این مطلب را جایگزین دستور پزشک قرار دهید.
توجه: اطلاعات موجود در مجله اینترنتی ، از منابع معتبر خارجی تهیه و ترجمه شده است اما جایگزین هیچ‌یک از نسخه‌هایی که پزشکان می‌نویسند، نیست. اگر فکر میکنید مشکل پزشکی دارید، لطفاً برای تشخیص و درمان به پزشک مراجعه کنید.